Gazeta prestigjioze britanike, The Guardian, ka shkruar për shuarjen e shkrimtarit Ismail Kadare, duke e quajtur gjigant të letërsisë shqipe.
Tregimet e tij alegorike, shkruan gazeta britanike, të informuara nga jeta nën komunizmin shtetëror, tërhoqën vlerësime ndërkombëtare, por ai këmbënguli se nuk ishte një shkrimtar politik.
“Ismail Kadare, shkrimtari shqiptar që eksploroi historinë dhe kulturën e Ballkanit në poezi dhe letërsi artistike për më shumë se 60 vjet, ka vdekur në moshën 88-vjeçare”, thuhet tutje.
Bujar Hudhri, redaktori i Kadaresë, i shtëpisë botuese në Tiranë, Onufri, tha se Kadare vdiq të hënën pasi u dërgua me urgjencë në spital, derisa Reuters raportoi se shkrimtari Kadare kishte pësuar arrest kardiak.
Kadare lindi në vitin 1936 në Gjirokastër – një qytet i vogël në malet e jugut të Shqipërisë.
Kadare u rrit në rrugën ku Enver Hoxha kishte jetuar një brez më parë. Ai botoi përmbledhjen e tij të parë me poezi në moshën 17-vjeçare. Pas studimeve në Universitetin e Tiranës, ai fitoi një bursë shtetërore për të studiuar letërsi në Institutin Gorki në Moskë. Ai u kthye në Tiranë në vitin 1960. Kur ai botoi një revistë, ai u ndalua menjëherë.
“Ishte një gjë e mirë që ndodhi”, kishte thënë ai për The Guardian më 2005, transmeton Reporteri.net.
Tre vjet më vonë ai ia kaloi censurës me “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” një roman për një gjeneral italian që udhëton nëpër Shqipëri në vitet 1960 për të rimarrë eshtrat e ushtarëve italianë që vdiqën gjatë Luftës së Dytë Botërore. Gjenerali pa emër përshkon fshatra të mjera dhe fusha me baltë, duke vënë në pikëpyetje pikën e misionit të tij të zymtë: “Kur gjithçka thuhet dhe bëhet, a mund të ketë ende një emër një grumbull kockash?”.
Kritika shqiptare sulmoi një roman që ishte një botë larg realizmit socialist që kërkonte regjimi i Hoxhës, por kur u botua në Francë në vitin 1970, bëri bujë. Le Monde e përshëndeti atë si “ me plot sharm”.
Ndërsa profili i tij ndërkombëtar ofroi njëfarë mbrojtjeje, Kadare kaloi 20 vitet e ardhshme duke hartuar një kurs midis shprehjes artistike dhe mbijetesës.
“Ai ishte gjithashtu në gjendje të botonte dhe të udhëtonte jashtë vendit”, shkroi Guardian.
Kur Hoxha vdiq në vitin 1986, presidenti i ri, Ramiz Alia, filloi të ndërmerrte hapa tentativë drejt reformës. Kur Muri i Berlinit ra në vitin 1989, Kadare u takua me presidentin për të argumentuar për ndryshim. Por në tetor të vitit 1990, ai kishte arritur në përfundimin se “nuk kishte asnjë mundësi për kundërshtim ligjor në Shqipëri” dhe se “më shumë se çdo veprim që mund të bëja në Shqipëri, dezertimi im do të ndihmonte demokratizimin e vendit tim”.
Qyteti i tij, për të cilin shkroi romanin “Kronikë në Gur”, bën pjesë në trashëgiminë botërore që mbron UNESCO-ja.
Tridhjetë vjet të karrierës së shkrimtarit, Kadare i jetoi në Shqipërinë komuniste, ku edhe shkroi kryeveprat: “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, “Prilli i thyer”, “Dimri i madh” e “Ura me tri harqe”.
“Gjeneralin e ushtrisë së vdekur”, gazeta amerikane Boston Globe e përshkroi si “roman të fuqishëm dhe prekës”.
Ai, gjithashtu, hyri në 100 librat e shekullit të gazetës Le Monde.
Bën fjalë për historinë e një gjenerali italian, i cili shkon në Shqipëri pas Luftës së Dytë Botërore për të marrë trupat e ushtarëve italianë.
