Këto ditë, Instituti i Historisë – Prishtinë, botoi studimin monografik “Kosova gjatë Luftës së Parë Botërore 1914-1918”, të autorit Fitim Rifati.
Kjo vepër shkencore paraqet ngjarje, personalitete dhe fenomene shumëdimensionale politike, ekonomike, shoqërore dhe kulturore-arsimore, që e kanë karakterizuar Kosovën gjatë Luftës së Parë Botërore. Ajo është shtjelluar brenda gjashtë kapitujve, duke ndjekur renditjen kronologjike, tematike e multidisiplinare.
Në kapitullin e parë paraqitet një skemë e përgjithshme e Kosovës nën sundimin e Mbretërisë së Serbisë dhe Malit të Zi, gjatë viteve 1912-1914. Kapitulli i dytë shpalos situatën ndërkombëtare në fillim të Luftës së Parë Botërore, qëndrimin e shqiptarëve të Kosovës ndaj saj, mobilizimin e dhunshëm në radhët e ushtrisë serbo-malazeze dhe veprimet e armatosura të shqiptarëve për çlirim. Në kapitullin e tretë parashtrohen të dhëna mbi tërheqjen serbo-malazeze nga Kosova, pushtimet bullgare e austro-hungareze dhe ndarjen e Kosovës në dy zona okupimi dhe administrimi. Kapitulli i katërt shtjellon gjendjen dhe pozitën e Kosovës në zonën austro-hungareze, sikurse kapitulli i pestë që ngërthen një tablo të njëjtë të Kosovës në zonën bullgare, gjatë viteve 1915-1918. Në kapitullin e gjashtë trajtohet tërheqja nga Kosova e administratës dhe trupave ushtarakë bullgarë e austro-hungarezë dhe ripushtimi serb, në shtator-tetor 1918.
Në aspektin e punës metodologjike, monografia përcillet me shqyrtimin dhe krahasimin e dokumentacionit arkivor, literaturës burimore, studimeve, analizave dhe çdo materiali tjetër gjegjës, me qëllim për të qenë sa më afër të vërtetës historike. Për hartimin e saj në mënyrë sa më burimore dhe të argumentuar, janë shfrytëzuar dokumente nga arkivat ballkanikë dhe evropianë. Studimin e kanë ndihmuar vëllimet dokumentare të publikuara, shtypi i kohës, literatura historiografike, memoaret etj.
Monografia e vë Kosovën në fokus të veçantë, për territorin e së cilës u përplasën posaçërisht shqiptarët, serbët, malazezët, bullgarët, austro-hungarezët, osmanët etj. Shtetet e tyre, duke zbatuar politikat kombëtare, në këtë hark kohor u përpoqën të ndërtonin një Kosovë politike me tipare specifike kombëtare, ekonomike, shoqërore dhe kulturore-arsimore. Synim i kësaj vepre është prezantimi i informacioneve dhe interpretimeve të reja për historiografinë shqiptare.
Autori është Bashkëpunëtor Shkencor në Institutin e Historisë – Prishtinë.
